Miramongo antzokia inguratzen duen Katxola gunea deitzen diogu: Baserria bera, antzokia, antzokiaren gainean, baserriaren norabidea adierazten duen totem-a, frontoia, parkearen beste aldera daraman pasabidea, azpian erreka, urmael artifiziala, zubitxo eta garbitokia, eta duela 8 urte antzokiaren inguruan landatutako 251 sagarrondoak daude, Lantxabe buru duen Miramon Basoa biziberritzeko proiektuaren barruan.

Sagardoa baserriko tolarean sagarrak egiteko sortu zen; horrela, ateratzen den sagardoa donostiarra, aitearra, jaioa, hazia eta hiriko naturgune pribilegiatu horretan eraldatuko da.

Katxolan sagardoa egiteko aurreko urteetan erabili izan diren sagar moten erakusketa iraunkorra dugu. Katalogo hau inguruko sagarrekin aberastea espero dugu.

Sagardo bakar bat ere ez da sagarrik gabea, eta sagarrik gabea ere ez. Azken hauetaz beteta daude Miamongo antzokiaren inguruko lurrak. 251 sagar daude, txikiak, handiak, sagar petatuak eta ez hain lodiak, guztiak modu tradizionalean landatu berriak

Sagardo hau kudeatzen edo ezagutzen dugunon helburua da, alde batetik, sagar mota desberdinak edo, gutxienez, sagardoa egiteko erabil daitezkeen sagar guztiak zerrendatzea – sagarra prentsatzeko tolarea dagoenean –, eta, bestetik, dauden sagar motak lantzea eta identifikatzea, Parke eta Lorezaintzekin batera kudeaketa-sistema berriak aztertzea: inausketa – auzoko eskola-komunitatearen presentzian-, lurzorua landatzeko moduak, sagarrak tratatzeko moduak…

Duela urte batzuk, Nafarroako Unibertsitate Publikoak azterketa genetiko bat egin zuen, eta ondorioztatu zuen garai hartan zeuden ehun motetatik berrogei inguruk DNA bera zutela.

Udalak Katxola interpretazio- eta esperimentazio-zentrotzat hartzen duenean, sagargilarien prestakuntza ere izan dezake; oso garrantzitsua da Katxola espazioan dugunaren ezaugarriak dituen sagasti bat; hortik ikas dezakegu nola landatu zuhaitzak, zer forma eman zuhaitz horiei, inausketari buruzko informazioa, gaixotasunei aurre egiteko edo saihesteko gomendioak, lurra ondo kudeatzeko aholkuak… askotariko gaiak eman behar ditugu, eta urteak daramatzagu aurreikusita eta programatuta, erakundeen oniritziaren zain.

Sagastiak txandakatzearen gaia aztertzeko aukera ematen du, hau da, sagarrondoek urtero sagar kopuru antzekoa ematea. Sagarrondoek ez dute urtero fruitu kopuru bera ematen: bi urtean behin ematen dute kopururik handiena, uzta oneko urte baten ondoren hurrengo urtean bolumena berreskuratzen da, zuhaitzak, nolabait esateko, atseden hartu behar duelako. Sagar mota batzuen kasuan, aldaketa nabarmena izaten da urte batetik bestera.

Kantitate hori sagarren aldagai genetiko baten araberakoa da, eta hori kontrolatzea da asmoa.

Katxolako sagardoak Euskal Sagardoa jatorri izendapena eskura zezakeen, baserriko lanek sagarraren garrantzia nabarmendu dezakete. Sagardoaren kalitatea ona izan dadin, sagarraren kalitateak ere ona izan behar du, eta Miramongo basoarena neurtzeko zain dago.

Baserriko tolarean sagardo esperimentala egin daiteke, bertako sagardogileek ez dutelako irabazteko asmorik; gauza bereziak egin ditzakete sagardoarekin, adibidez, mota bakarreko sagarrekin egindako sagardoak, bi motatakoak edo hirukoitzak, baita sagasti jakin batekin egindakoak ere.

Horretarako guztirako erakunde txikien laguntza behar da, eta zehazkiago, Euskal Herriko kultura eta kultura materialaren arduradunena.